Merkezi ağlar nedir?
Merkezi bir dijital ağ, merkezi bir otoritenin ağı kontrol ettiği bir ağdır.
Otorite bir birey, bir grup birey ya da bir şirket olabilir. Genellikle, merkezi otorite ağın bakımından, kullanıcıların yönetiminden ve kural ve düzenlemelerin belirlenmesinden sorumludur.
Merkezi bir ağın mimarisi, tüm önemli işlemlerin yürütüldüğü tek bir sunucu etrafında inşa edilir. Sunucu arızalanırsa ağ da çöker. Facebook ve YouTube gibi günlük olarak etkileşimde bulunduğumuz birçok dijital platform merkezileştirilmiştir. Bu örneklerde, ağdaki tüm veri ve süreçlerden tek bir varlık (şirket) sorumludur.
Merkezi bir ağ nasıl çalışır?
Merkezi bir ağda, merkezi bir sunucu ana veri işleme ve ağ yönetimi işlevlerini yerine getirir.
Bu sunucu tüm verilerin depolanmasından ve ağ üzerindeki tüm işlemlerin yürütülmesinden sorumludur. Tek bir konumda yer alabilir veya birden fazla konuma yayılmış olabilir.
Ağ içindeki daha az işlem gücüne sahip iş istasyonları merkezi sunucuya bağlanır. Bu iş istasyonları belirli işlevleri (veri depolama, uygulamalar, yardımcı programlar) doğrudan gerçekleştirmek yerine, isteklerini işlenmek üzere ana sunucuya gönderir.
Merkezi sunucu tipik olarak güçlü bir hesaplama gücüne ve büyük bir depolama kapasitesine sahiptir. Ayrıca internete yüksek hızlı bir bağlantıya sahiptir. Bunlar çok sayıda kullanıcıyı ve çok fazla veri trafiğini idare etmeyi sağlar.
Merkeziyetsiz ağlar nedir?
Merkeziyetsiz bir dijital ağ, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmez.
Bunun yerine, kontrol kullanıcıları arasında dağıtılmıştır. Tek bir sunucu ya da komuta noktası yoktur. Bunun yerine ağ, her kullanıcının eşit güç ve sorumluluğa sahip olduğu eşler arası bir temelde yürütülür.
Merkeziyetsiz bir ağın en iyi örneği, tek bir otorite tarafından kontrol edilmeyen internetin kendisidir. Bunun yerine kullanıcılar arasında dağıtılmıştır. Ancak bazıları internetin, Google, Facebook, WordPress ve benzeri büyük isimlerin tekelinde olması nedeniyle merkezileşmeye doğru gittiğini savunmaktadır.
Nasıl yani? Veriler bu büyük oyuncuların sunucularında toplanmıştır. Bu nedenle, bir kişinin çevrimiçi olarak erişmesi gereken her şey bunlardan herhangi biri üzerinden geçer. Yani “İnternet merkezi mi yoksa merkeziyetsiz mi?” sorusuna cevap vermek gerekirse
Teknik olarak merkezsizleştirilmiş olsa da yavaş ama emin adımlarla daha merkezi hale geldiği iddiası küçümsenemez ya da hafife alınamaz.
Bir başka örnek de ilk kripto para birimi olan Bitcoin’dir (BTC). Bitcoin’in ağ mimarisi 2007-2008 Büyük Finansal Krizinden sonra doğmuştur. Kısaca ifade etmek gerekirse, Bitcoin tam da merkezi kurumlar (bankalar, finans şirketleri) “insanları hayal kırıklığına uğrattığı” için merkeziyetsiz bir ağ olarak başlatıldı.
Bitcoin’in yaratıcıları, tek bir kontrol noktası veya başarısızlık olması durumunda tüm finansal sistemin risk altında olduğunu fark etmiştir. Bu nedenle, Bitcoin’i merkeziyetsiz ve dağıtık olacak şekilde tasarladılar. Tek bir varlık veya grup onu kontrol etmez. Bunun yerine, kullanıcıları tarafından yönetilir.
Merkeziyetsiz bir ağ nasıl çalışır?
Merkeziyetsiz bir ağ, tek bir merkezi sunucuya güvenmek yerine bilgi işleme görevlerini birden fazla cihaza dağıtır.
Merkeziyetsiz bir ağda, ana düğümlerden biri başarısız olsa veya saldırıya uğrasa bile, kalan sunucular kullanıcılara veri erişimi sağlamaya devam edebilir. Sonuç olarak, genel ağ kesintiye uğramadan çalışmaya devam edecektir.
Son teknolojik gelişmeler, bilgisayarlara ve diğer cihazlara, senkronize edilebilen ve merkeziyetsiz bilgi işlem için kullanılabilen büyük miktarda işlem gücü kazandırmıştır. Merkeziyetsiz ağları mümkün kılan da budur.
Merkeziyetsiz ağlar merkezi ağlardan farklı olsa da, ağ başına birden fazla olsa da hala ana sunuculara bağlı olduklarını unutmamak önemlidir.
Merkezi ve merkeziyetsiz ağlar arasındaki temel fark
Kontrol odağının yanı sıra, merkezi ve merkeziyetsiz ağlar arasındaki temel farklar, ayrılmaz bir şekilde neyi temsil ettiklerinde yatmaktadır.
Basitçe söylemek gerekirse, merkezi bir ağ kontrol ve istikrarı korumak için kullanılır. Buna karşılık, merkeziyetsiz bir ağ kullanıcı özgürlüğü ve işbirliğine yöneliktir.
Merkeziyetçilik ve adem-i merkeziyetçiliğin felsefi ve teorik temellerine girme havasındaysanız, burada bu konuda harika bir düşünce yazımız var.
Bu arada, ikisi arasındaki temel farkları inceleyelim:
- Üçüncü taraf katılımı: Merkezi bir ağda, farklı düğümler arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için üçüncü bir taraf veya aracı gereklidir. Merkeziyetsiz bir ağda üçüncü bir tarafa ihtiyaç yoktur. Her düğüm ağdaki diğer tüm düğümlerle doğrudan iletişim kurabilir.
- Şeffaflık: Merkezi ağlar daha az şeffaftır çünkü tüm veri ve bilgiler tek bir merkezi konumda saklanır. Ancak merkezsizleştirme, dağıtık defter teknolojisi (DLT) aracılığıyla şeffaflığı artırır.
- Güvenlik: Merkezi ağlar saldırılara karşı daha savunmasızdır çünkü bilgisayar korsanlarının tüm sisteme erişim sağlamak için yalnızca bir merkezi noktayı hedef alması gerekir. Merkeziyetsiz ağlar daha güvenlidir çünkü bir düğüm tehlikeye girse bile diğerleri etkilenmez.
- Ölçeklenebilirlik: Merkezi ağlar, sisteme daha fazla sunucu ekleyerek daha kolay ölçeklenebilir. Merkeziyetsiz ağlarda bunu başarmak daha zordur çünkü düğümlerinin her birinin daha fazla trafiği idare edebilecek kapasitede olması gerekir.
- Değişim ücretleri: Sürece daha fazla aracı dahil olduğu için merkezi ağlar daha yüksek ücretlere sahip olma eğilimindedir (bankaları ve finansal hizmetleri düşünün). Bu tür aktörler merkeziyetsiz ağlarda bulunmaz, bu da daha düşük ücretlerle sonuçlanır.
Merkezi ve merkeziyetsiz ağların avantajları
Merkezi bir ağın avantajları net bir komuta zinciri, ucuz kurulum ve daha kolay görev delegasyonudur. Merkeziyetsiz ağlar ise değişmezdir, sansüre dayanıklıdır ve kullanıcılara tam kontrol ve güvenlik sağlar.
Merkezi bir ağda net bir emir komuta zinciri vardır ve herkes kimin yetkili olduğunu bilir. Bu, kararların hızlı ve verimli bir şekilde alınması gereken kriz zamanlarında yardımcı olabilir.
Merkezi ağların kurulumu ve bakımı da daha az maliyetlidir çünkü yalnızca bir sunucu veya ana bilgisayarın yönetilmesi gerekir. Buna ek olarak, net yetki çizgileri ile görevleri devretmek daha kolaydır. Bu da görevlerin zamanında ve verimli bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
Bu arada, merkeziyetsiz ağlarda kullanıcılar veri ve bilgileri üzerinde tam kontrol sahibi olurlar. Ayrıca değişmezdirler, yani veriler sisteme girildikten sonra değiştirilemez veya tahrif edilemez. Bu da veri bütünlüğü ve dolandırıcılığın önlenmesini sağlar.
Bir diğer avantaj ise merkeziyetsiz ağların veri defterlerinin güvenliğini garanti altına almak için kriptografi kullanmasıdır. Mevcut bloğun verilerinin kriptografi kullanılarak doğrulanması gerektiğinden, bitişik bloktaki verilere dayanır, böylece veriler inanılmaz derecede güvenli hale gelir.
Son olarak, merkeziyetsiz bir ağda, içeriği sansürleyecek veya kısıtlayacak merkezi bir otorite yoktur. Bu, misilleme korkusu olmadan bilgi paylaşmak isteyenler için caziptir.
Merkezi ve merkeziyetsiz ağların dezavantajları
Sansür, sınırlı ölçeklenebilirlik ve güvenlik sorunları merkezi ağların dezavantajlarından bazılarıdır. Bu arada, netlik eksikliği, yüksek kurulum ve bakım maliyetleri ve değişkenlik, merkeziyetsiz ağların zayıf noktalarıdır.
Merkezi bir sistemde genellikle tek bir hata noktası vardır. Merkezi otorite tehlikeye girerse, tüm sistemi çökertebilir. Özellikle güvenliğin kritik olduğu sistemlerde büyük bir dezavantaj.
Ölçeklenebilirliğe gelince, merkezi bir sistem genellikle yalnızca merkezi otoritenin izin verdiği kadar hızlı büyüyebilir. Kullanıcılar daha fazla özellik ve işlevsellik için feryat ederken kısıtlayıcı geliştirme cesaret kırıcı olabilir.
Sansür bir başka dezavantajdır. Merkezi bir sistemde, merkezi otorite içeriği kısıtlama gücüne sahiptir. Bu, bilgiyi özgürce paylaşmak isteyenler için büyük bir dezavantajdır.
Ancak, merkeziyetsiz bir sistemde, netlik eksikliği genellikle bir sorun olabilir. Merkeziyetsiz ağ yönetişimi kilit makamlara dayanmadığından, böyle bir yapı, kararların hızlı bir şekilde alınması gereken kriz zamanlarında onun felaketi olabilir.
Merkeziyetsiz sistemlerin kurulumu ve yönetimi de daha pahalıdır çünkü otomatik iletişim özelliklerine sahip sistemlere ihtiyaç duyarlar.
Son olarak, merkeziyetsiz dijital para birimlerinin fiyatlarının değişken olduğu bilinmektedir ve bu da onları daha muhafazakar yatırımcılar için riskli bir girişim haline getirmektedir.
(っ◔◡◔)っ ♥ KAYNAK ♥
