ABD, İran’ın Nükleer Tesisini Vurun Bitcoin Hashrate’i Neden Bir Anda Düştü? İran BTC Madenciliği Mi Yapıyordu? İşte Elindeki BTC Miktarı Tahminleri

İran, yıllardır uygulanan ağır uluslararası yaptırımlar ve yüksek enflasyon nedeniyle değer kaybeden yerel para birimi sebebiyle 2019’dan bu yana kripto para madenciliği ve ticaretine yönelmiş durumda. Ancak uzmanlara göre ülkenin madencilik yoluyla ne kadar Bitcoin (BTC) elde ettiğine dair kesin bir tahmin yapmak hâlâ neredeyse imkânsız.

Cambridge Üniversitesi Alternatif Finans Merkezi’nin 2021 Mart verilerine göre, İran küresel Bitcoin madencilik hashrate’inin %7.5’ini oluşturuyordu. Bu oran, 2022 Ocak ayında sadece %0.12’ye kadar düştü.

Bitcoin madenciliği yatırım şirketi Masterminded’ın CEO’su Andrew Scott Easton, İran’ın tarihsel olarak madencilik yoluyla yaklaşık 60.000 BTC elde ettiğini öngörüyor. Bu miktar, mevcut fiyatlarla yaklaşık 6.4 milyar dolara denk geliyor. Öte yandan Sazmining CEO’su Kent Halliburton, 2018’den bu yana İran’ın 100.000 ila 200.000 BTC arasında madencilik yapmış olabileceğini ve bu tutarın 10.7 milyar dolardan 21.4 milyar dolara kadar çıkabileceğini ifade ediyor. İran’ın 2019’da kripto madenciliğine yasal izinler vermeye başlaması bu dönemin önemini artırıyor.

Ancak, regülasyon firması Crystal Intelligence’tan Rajat Ahlawat’a göre bu alandaki tahminler oldukça karmaşık. Çünkü İran’daki madenciliğin büyük bir kısmı, yüksek elektrik tarifelerinden kaçmak amacıyla yer altına kaymış durumda.

İran Ulusal Direniş Konseyi’ne göre, 2020 yılında yaklaşık 1.000 yasal kripto madenciliği çiftliği lisansı verilirken, 2022’de bu sayı 10.000’i aştı. Ancak eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye göre, 2021 itibarıyla madenciliğin %85’i lisanssız olarak gerçekleşiyordu. Devlet elektrik şirketi Tavanir’in verilerine göre, ülkede 700.000 civarında yasa dışı madencilik cihazı çalışıyor.

Ahlawat, lisanslı madencilerin yüksek elektrik tarifeleri nedeniyle ciddi kâr elde edemediğini, bu nedenle birçok kişinin evlerde, camilerde ve okullarda yani düşük maliyetli veya ücretsiz elektrik erişimi olan yerlerde yasa dışı madencilik yaptığını söylüyor. Ayrıca İran hükümetine bağlı bazı kuruluşların da bu şekilde madencilik yaptığı düşünülüyor.

Yasa dışı madencilik faaliyetleri, ülke genelinde elektrik şebekesine ciddi yük bindirerek zaman zaman ülke çapında elektrik kesintilerine neden oluyor. Tavanir, bu faaliyetleri ihbar edenlere ödül teklif ederek mücadele başlattı. 2022’de sadece Tahran’da altı ay içinde 9.404 yasa dışı madencilik cihazı ele geçirildi.

Geçtiğimiz Pazar günü ABD’nin, İran’ın dağların içine inşa ettiği Fordow nükleer tesisini bombalaması sonrası, Bitcoin’in hashrate’i %27.9 oranında düştü. Bu düşüş, sosyal medyada İran’ın dağlarda Bitcoin madenciliği yaptığı yönündeki spekülasyonları alevlendirdi. Ancak Blocksbridge Consulting gibi bazı madencilik firmaları, kısa vadeli hashrate dalgalanmalarının yanıltıcı olabileceğini belirterek bu teoriye karşı çıktı.

Ahlawat, Fordow gibi nükleer tesislerin yeterli elektrik altyapısına sahip olduğunu belirtse de, orada madencilik yapıldığına dair kesin bir delil olmadığını söyledi. Ancak eğer varsa, bu tür bir operasyonun İran hükümeti veya ona bağlı kurumlar tarafından yürütüleceğini söyledi.

İran Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) ise ülkenin en büyük madencilik gücüne sahip kurumu olarak öne çıkıyor. Easton’a göre IRGC, İran’daki en büyük Bitcoin madencisi olabilir. Ancak hükümetin madencilik faaliyetlerini gizleme konusundaki geçmişi, bu alandaki kesin verilere ulaşmayı zorlaştırıyor.

Sonuç olarak, İran’ın bugüne kadar ne kadar Bitcoin kazandığı net olarak bilinmiyor. Bunun temel nedeni, madencilik faaliyetlerinin yaklaşık %85’inin yer altına kaymış olması ve devletin bu faaliyetleri şeffaf biçimde raporlamaması. Bununla birlikte, birçok İranlı vatandaş için kripto madenciliği, yüksek enflasyon ortamında geçimlerini sağlayabilecekleri nadir yollardan biri.

*Yatırım tavsiyesi değildir.